در حالی كه روز جمعه 2 تیر یك جنگنده اف-4 تركیه با ورود به حریم هوایی سوریه مورد هدف پدافند موشكی این كشور قرار گرفته بود، تركیه به همراه دیگر اعضای ناتو در بروكسل مقر این سازمان یك نشست اضطراری برگزار كرد. جلسه اعضای ناتو، روز سه شنبه 26 ژوئن (6 تیر) در بروكسل و به درخواست تركیه تشكیل شده بود. براساس بند 4 اساسنامه ناتو، هر یك از كشورهای عضو پیمان آتلانیك شمالی، ناتو، در صورتی كه احساس كنند تمامیت ارضی، استقلال سیاسی و امنیت كشورشان به خطر افتاده است، می‌توانند درخواست برگزاری چنین نشستی را مطرح كنند. پس از پایان نشست، 'آندرس فوگ راسموسن' دبیركل ناتو اعلام كرد كه اعضای ناتو با اظهار تاسف از چنین رخدادی آن را غیرقابل پذیرش دانسته و اعلام كرد كه اعضای ناتو این حمله را به شدت محكوم می كنند.

راسموسن افزود: 'بگذارید صریح باشم. امنیت اعضای ناتو غیرقابل تفكیك است، ما همگی با تركیه هستیم'. همچنین، رجب طیب اردوغان نخست وزیر تركیه روز سه شنبه با حضور در مجلس نمایندگان این كشور اعلام كرد كه 'كشورش از این پس با دولت سوریه رفتار متفاوتی خواهد داشت و در آینده با هرگونه تهدید امنیتی از جانب آن كشور مقابله نظامی خواهد كرد.

اردوغان با توصیف سوریه به عنوان یك 'تهدید فوری' تاكید كرد كه عمل سوری ها در ساقط كردن یك هواپیمای تركیه را تلافی خواهد كرد'.

**ناتو- تركیه؛همكاری در سوریه؟

----------------------------------

از دهه 1930، تركیه همواره شریكی قابل اعتماد برای غرب در خاورمیانه بوده است. در دوران جنگ سرد اهمیت تركیه برای ناتو به دلیل همسایه بودن با شوروی زیاد بود. درحالیكه ترتیبات امنیتی پس از جنگ سرد الزامات جدیدی را می طلبد. اگرچه تركیه پس از روی كار آمدن حزب عدالت و توسعه از 'سیاست صفر مشكلات' با همسایگان سخن گفت، اما با شروع بحران در سوریه با اعلام مواضع یك سویه تلاش كرد كه پیشتاز حركت غرب در منطقه یا همان نماینده آمریكا برای پیشبرد طرح خاورمیانه بزرگ باشد.

در چنین وضعیتی، تركیه تلاش می كند تا از تمامی ابزارهای خود جهت اجماع آفرینی در قبال وضعیت سوریه بهره برداری كند. مهمترین این ابزارها، سازمان ناتو به عنوان سازمانی امنیتی است كه در سال های اخیر نیز با مشاركت در افغانستان و لیبی، تبدیل به سازمانی فرامنطقه ای گردیده است. یكی از كاركردهای چنین سازمانی ایجاد زنجیره های امنیتی به هم پیوسته جهت افزایش حمایت امنیتی در یك مجموعه امنیتی هماهنگ است.

در چنین چارچوبی و براساس مواد 4 و 5 منشور این سازمان، هریك از اعضای این سازمان در هر زمان كه تمامیت ارضی، استقلال و یا امنیت آن كشور مورد تهدید قرار گیرد، می تواند درخواست نشست اضطراری نماید(ماده4) حال آنكه درخواست با اجرای ماده 5 منشور ناتو، دفاع جمعی این سازمان خواسته می شود. با این وجود كه تركیه در نشست دیروز تنها با استناد به ماده 4 خواستار یك نشست اضطراری برای رسیدگی به موضع سقوط هواپیمای جنگی خود شد، اما كارشناسان سیاسی معتقدند، تركیه با توجه به اینكه اعضای ناتو به اجماع نهایی برای آغاز ماموریت این سازمان علیه سوریه دست نیافته اند به منظور آنكه شكاف و تضعیف همبستگی در ناتو مشاهده نشود، درخواست اجرای ماده 5 منشور ناتو مبنی بر دفاع جمعی علیه سوریه را نمی كند. چراكه، در شرایط كنونی به نظر نمی رسد كه اعضای ناتو برای مداخله نظامی در سوریه به توافق دست یافته باشند، ضمن آنكه شماری از اعضای این سازمان نگران موضع گیری روسیه در این خصوص هستند و آمریكا نیز قصد ماجراجویی تا پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در این كشور را ندارد. به همین دلیل ناتو به لفاظی و خط و نشان كشیدن های بی حاصل بسنده كرد.

**جمع بندی

-------------

در حالی روز سه شنبه 6 تیر نشست اضطراری اعضای ناتو به درخواست تركیه جهت رسیدگی به هدف قرار گرفتن یك جنگنده اف-4 ارتش تركیه در مرز این كشور و سوریه برگزار شد كه اعضای ناتو براساس ماهیت عملیاتی خود اقدام به محكوم كردن اقدام سوریه كردند. این در حالی است كه پیش از این ارتش تركیه به نقض حریم هوایی سوریه اعتراف كرده بود. در این رابطه، 'عبدالله گل' رییس جمهور تركیه روز شنبه سوم تیر ماه در اظهاراتی در جمع خبرنگاران، ورود هواپیمای جنگنده اف- 4 تركیه به حریم هوایی سوریه را محتمل دانست، اما تاكید كرد كه هیچ سو قصدی در كار نبوده است. در این قالب، فضای كنونی منطقه هرچند رگه هایی از بی ثباتی را با اقدامات تركیه شاهد است، اما به نظر نمی رسد كه تركیه و ناتو بتوانند اجماعی فراگیر و عملیاتی در قبال موضوع سوریه ایجاد نمایند.

تحقیق**2040**9123